Zespół Aspergera - objawy i diagnoza
Zespół Aspergera - objawy i diagnoza

Zespół Aspergera - objawy i diagnoza

Zespół Aspergera jest częścia spektrum autyzmu. Osoby z ZA mają trudności w kontaktach społecznych, często bardzo angażują się w wąską dziedzinę wiedzy i nie lubią zmian. Zespołu Aspergera nie widać jej na pierwszy rzut oka. Zespół Aspergera oznacza posiadanie nietuzinowego stylu myślenia, wielu wybitnych ludzi miało ten unikalny zestaw cech.

Diagnoza ZA opiera się na objawach w trzech sferach:

  • relacje społeczne,
  • komunikacja,
  • stereotypowe zachowania.

Więcej o osiowych objawach spektrum autyzmu możesz znaleźć w osobnym artykule.

Przyczyny Zespołu Aspergera nie są znane, tak samo jak przyczyny autyzmu. Prowadzone są badania na temat genetycznych i środowiskowych czynników, które przyczyniają się do występowania spektrum autyzmu. Rozpowszechnienie określa się dla całego spektrum jako 1 osoba na 68 lub 1 na 100.

Objawy Zespołu Aspergera

Osoby z ZA mają inteligencję w normie lub powyżej normy. Tak jak całym spektrum autyzmu, również u osób z diagozą Zespołu Aspergera, każda osoba ma nieco inny profil cech charakterystycznych dla autyzmu.

Komunikacja i interakcje społeczne

Mam problemy z komunikacją, ponieważ nie wiem, kiedy zaczynam kogoś nudzić. Lubię rozmawiać o komputerach i zwykle nie zdaję sobie sprawy, że ktoś drugi nie lubi. No, prawdę mówiąc widzę to, ale kiedy myślę o komputerach nie myślę o niczym innym.

Lucke Jackson „Świry, dziwadła i Zespół Aspergera”

Rozwój mowy u dzieci z ZA przebiega typowo lub z niedużym opóźnieniem, wypowiedzi często są bogate, z zaawansowanym poziomem słownictwa i gramatyki. W obrębie mowy można dostrzec nietypowości tj. częste uporczywe powtarzane wypowiedzi, mowę z nienaturalną melodią, nierozumienie ironii, posługiwanie się specjalistycznym słownictwem przez małe dzieci.

Osoby z ZA mają trudności w prowadzeniu rozmowy np. nie są pewni/pewne kiedy jest ich kolej żeby coś powiedzieć, nie rozumieją komunikacji niewerbalnej (mimiki i gestów) i przez to nie zdają sobie sprawy co myśli ich rozmówca. Takie trudności mogą przeszkadzać w nawiązywaniu przyjaźni. Bywa, że osoby z Zespołem Aspergera są postrzegane jako „ekscentryczne”.

Stereotypowe zachowania i rutyny

Jeśli skupiam się na mojej fascynacji czuję tak wszechogarniającą ekscytację, że nie mogę jej opisać. Po prostu muszę wtedy o tym mówić. I jakakolwiek próba powstrzymania mnie powoduje irytację, która łatwo przeradza się we wściekłość.

Lucke Jackson „Świry, dziwadła i Zespół Aspergera”

Osoby ze ZA lubią niezmienność oraz sytuacje o stałych i jasnyh regułach. Często osoby z ZA przywiązane są do własnej rutyny i rytuałów. To daje im poczucie bezpieczeństwa i pozwala lepiej orientować się w świecie. Rutyny często przynoszą korzyść np. planowanie dnia lub planowanie wykonania czynności. Jednak, kiedy niepodziewanie trzeba zmienić element planu, może to wywoływać u osoby z ZA ogromny niepokój lub stres. Takie zamiłowanie do stałości można również zauważyć w ograniczonych do wybranej dziedziny zainteresowaniach. Osoby z ZA często bardzo intensywnie interesują się określonym wycinkiem wiedzy np. autobusami, dinozaurami, geometrią. Mają ogromną wiedzę na dany temat i mogą spędzać długie godziny na zgłębianiu tematu lub mówieniu o nim.

Wiele osób z Zespołem Aspergera doświadcza różnic w przetwarzaniu sensorycznym np. nadmiernej wrażliwości na niektóre głośne dźwięki. Osoby z ZA często mają też trudności w koordynacji ruchów.

Osoby z ZA często prowadzą ciekawe życie, mają znajomych, wchodzą w związki, uczą się i studiują. Zespół Aspergera oznacza wiele wyzwań w radzeniu sobie w pracy oraz w relacjach z bliskimi. Jednak cechy związane z ZA przynoszą też korzyści, np. zainteresowanie wąską dziedziną wiedzy pomaga zostać specjalistą w zawodzie zgodnym z zainteresowaniem.

Diagnoza w kierunku Zespołu Aspergera

Zespół Aspergera najczęściej diagnozowany jest u dzieci, które rozpoczynają edukację w szkole. Dorosłe osoby z Zespołem Aspergera wspominając dzieciństwo, mówią o rozpoczęciu szkoły, jak o momencie, kiedy poczuły się „odmienne”. Środowisko domowe jest dużo bardziej przewidywalne niż szkoła, gdzie nowy uczeń musi wchodzić w relacje z wieloma rówieśnikami. Ujawniają się wtedy trudności w rozumieniu sytuacji i reguł społecznych. Dzieci z Zespołem Aspergera mogą doświadczać w tym czasie trudności w radzeniu sobie z własnymi emocjami i trudności w integracji z grupą.

Zdarza się, że przed diagnozą Zespołu Aspergera dziecko zostało zdiagnozowane w kierunku: ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi), zaburzeń językowych – opóźnienie rozwoju mowy (podjęta terapia logopedyczna), zaburzeń ruchowych, zaburzeń nastroju (małe dzieci z ZA mają skłonność do przejawiania zaburzeń lękowych), upośledzenia zdolności niewerbalnego uczenia się (znacznie wyższy wynik w zakresie inteligencji werbalnej w teście inteligencji). U niektórych osób u których zdiagnozowano we wczesnym dzieciństwie autyzm lub autyzm atypowy, po kilku latach diagnoza zostaje zmieniona na Zespołu Aspergera.

Zdarza się, że osoby z Zespołem Aspergera diagnozwane są w wieku dojrzewania. W tym czasie interakcje społeczne stają się bardziej złożone, młody człowiek uczy się od kilku – kilkunastu nauczycieli. Widoczniejsze są problemy z planowaniem, organizacją zadań, dotrzymywaniem terminów, interpretowaniem faktów, myśleniem abstrakcyjnym, które mogą prowadzić do trudności w nauce. W okresie dorastania szczególnie istotne są związki z innymi, relacje z rówieśnikami stają się bardziej skomplikowane, co może dezorientować osobę z ZA. Zdarza się również, że Zespół Aspergera diagnozowany jest dopiero w dorosłości.

Kryteria diagnostyczne Zespołu Aspergera

Zespół Aspergera to zaburzenie ze spektrum autyzm. Najbardziej aktualna klasyfikacja używana do diagnozowania – klasyfikacja DSM-V nie wyróżnia Zespołu Aspergera jako osobnej jednostki, ale traktuje jako część spektrum autyzmu. Oznacza to, że według DSM-V specjaliści nie używają w diagnozie nazwy Zespół Aspergera, ale pojęcia spektrum autyzmu. Druga klasyfikacja ICD-10 wyodrębnia zaburzenia „wewnątrz” spektrum w tym również Zespół Aspergera. ICD-10 jest klasyfikacją oficjalnie obowiązującą w Polsce. Klasyfikacja ICD-10 jest obecnie uaktualniania i wersja 11 jest w przygotowaniach. Więcej na temat pojmowania spektrum autyzmu w klasyfikacjach do diagnozowania piszemy w osobnym artykule.

Po co diagnozować ZA?

Osoby z ZA mogą doświadczać krytykowania, oceniania i dokuczania. Dzieci, które czują się odmienne i nie otrzymują wsparcia mogą wykształcić w sobie niekorzystne sposoby na kompensowanie poczucia niezrozumienia i izolacji – depresję, zaburzenia lękowe lub trudne zachowania. Diagnoza jest szansą na otrzymanie lepszego wsparcia, pozbycie  się niepokoju i poczucia winy, pozytywną zmianę oczekiwań osób z otoczenia. Dorosłe osoby z ZA często pozytywnie wypowiadają się o uzyskaniu diagnozy.

„Czytałam zalewając się łzami (…) i rozpoznawałam siebie, jakby mi ktoś podsunął lustro pod twarz! Jeszcze nigdy żadna książka nie poruszyła mnie tak głęboko, nawet żadna z moich najpiękniejszych książek o galaktykach. Dokładne opisy objawów wydawały się być dokładnymi opisami mojego własnego życia! – myślałam, że się przekręcę! (…) Dziwne, że po tym pierwszym szoku czułam się raczej wyzwolona niż przygnębiona faktem, że być może cierpię na poważne i „nieuleczalne” zaburzenie rozwoju. (…) Być może już w tym momencie czułam, że jest to pierwszy krok na drodze moich długich poszukiwań własnej tożsamości.”

Suzanna Schafer, za: Gałkowski Kossewska „Autyzm wyzwaniem naszych czasów”

„Wreszcie poznałem przyczynę, dla której inni ludzie traktowali mnie, jak dziwadło. Nie dlatego, że byłem tępy czy głupi. Moje serce nagle stało się lżejsze i kłucie, które towarzyszyło mi (nie mojej Mamie) przez całe życie nagle ustało. W końcu wiedziałem dlaczego czułem się inny, dlaczego czułem się dziwny, dlaczego wydawało mi się, że nie pasuję do reszty. Jeszcze lepiej, nie była to moja wina!”

Luke Jackson „Świry, dziwadła i Zespół Aspergera”

Wsparcie w domu i w szkole

Osoby z Zespołem Aspergera mogą korzystać z form terapii nastawionych na polepszanie umiejętności społecznych i komunikacji (np. trening umiejętności społecznych, mediacja rówieśnicza). Dzieci z ZA uczą się zwykle w szkołach masowych lub integracyjnych. W szkołach korzystna jest praca nauczyciele wspomagającego, który dobrze rozumie autyzm a czasem też praca asystenta – tzw. terapeuty cienia, wspierającego tylko jednego ucznia.

Zespół Aspergera coraz bardziej dostrzegany

Wzrost świadomości spektrum autyzmu w ostatnich latach powoduje duże zainteresowanie Zespołem Aspergera. Często wymienia się osoby z przeszłości, które dokonały wiele a które otaczała sława kontrowersyjności, jako osoby z ZA np. Albert Einstein.

Osoby publiczne coraz częściej mówią otwarcie o byciu Aspie np. Lionel Messi (piłkarz), Anthony Hopkins (grał Hanibala Lectera), Daryl Hannah (grała w Kill Bill). Powstają filmy, których bohaterowie mają ZA np. „Zaklęte serca”, „Atypowy” oraz książki i blogi pisane przez osoby z ZA. W linku rozmowa z Antonim Bohdanowiczem, dziennikarzem z ZA.

Źródła:

  • „Zespół Aspergera. Kompletny przewodnik”, Tony Attwood
  • „Autyzm i Zespół Aspergera” Claire Grand
Autyzm - czym jest autyzm?

Autyzm - czym jest autyzm?

Autyzm u każdej osoby objawia się trochę inaczej, dwie osoby z taką samą diagnozą mogą mieć bardzo różne zachowania i możliwości, dlatego mówi się o spektrum zaburzeń - od łagodnych objawów do takich, które bardzo wpływają na wszystkie sfery życia. Autyzm nie jest chorobą, ale innym sposobem postrzegania świata i myślenia.
Objawy autyzmu - czy moje dziecko ma autyzm?

Objawy autyzmu - czy moje dziecko ma autyzm?

Artykuł opisuje wczesne zachowania dzieci, które mogą zaniepokoić rodziców i skłonić do kontaktu ze specjalistami. W spektrum autyzmu, wczesne wykrywanie ma ogromne znaczenie. Mózg małego dziecka jest bardzo podatny na kształtowanie (plastyczny) i wczesne rozpoczęcie terapii jest korzystne dla dziecka.
Diagnoza autyzmu - wszystko o diagnozowaniu

Diagnoza autyzmu - wszystko o diagnozowaniu

Pierwsze niepokojące opiekunów objawy mogą być widoczne już pomiędzy 1 a 2 rokiem życia. Wątpliwości rodzice zwykle konsultują u pediatry. Autyzm jest diagnozowany na podstawie obserwacji zachowania dziecka i wywiadu z rodzicami przez zespół specjalistów.
Przyczyny autyzmu

Przyczyny autyzmu

Przyczyna autyzmu według obecnego stanu wiedzy nie jest znana. Przez wiele lat poszukiwano genu lub innego czynnika wywołującego zaburzenie. Z badań wyłaniał się coraz bardziej złożony obraz spektrum autyzmu. Obecnie badacze uważają, że pojedyncza przyczyna nie istnieje.
Wsparcie informacyjne dla rodziców dzieci w spektrum autyzmu
Polski Autyzm © 2021