Objawy autyzmu - czy moje dziecko ma autyzm?

Wczesne objawy autyzmu występują zazwyczaj przed 3 rokiem życia. Oznaki autyzmu widoczne są w rozwoju społecznym i w rozwoju komunikacji.

Wczesne wykrycie spektrum autyzmu ma duże znaczenie. Pomaga w dobraniu działań, które wspierają dziecko w uczeniu się i nawiązywaniu relacji.

Wczesne objawy autyzmu to:

• małe zainteresowanie ludźmi
• brak kontaktu wzrokowego
• brak odwzajemniania uśmiechów i ekspresji twarzy rodzica
• brak reakcji na swoje imię w 12 miesiącu życia
• brak gaworzenia do 12 miesiąca
• brak patrzenia na przedmioty na które patrzy rodzic lub które wskazuje rodzic
• brak gestów np. gestu „papa” na pożegnanie w wieku 14 miesięcy
• brak wskazywania palcem na interesujące przedmioty lub wydarzenia w wieku 14 miesięcy
• brak prób zainteresowania rodzica tym co je ciekawi np. wskazywanie palcem na ciekawą zjeżdżalnię na placu zabaw lub przynoszenie wykonanej wieży z klocków
• brak zabawy “na niby” (np. udawanie, że karmi lalkę) w 18 miesiącu życia

Wczesne objawy autyzmu

Kamienie milowe w rozwoju są to ważne umiejętności, które nabywa dziecko. Opóźnienia w osiągnięciu tych umiejętności są wskazówką do niezwłocznej konsultacji ze specjalistą:

• 6 miesiąc – dziecko nie uśmiecha się do ciebie, nie wykazuje innej radosnej ekspresji
• 9 miesiąc – dziecko nie odwzajemnia uśmiechów, ekspresji twarzy, nie odpowiada na wydawane przez ciebie dźwięki
• 12 miesiąc – brak gaworzenia, brak reakcji na imię
• 14 miesiąc – brak gestu wskazywania palcem, brak gestów używanych do komunikacji tj. papa
• 16 miesiąc – brak słów lub używanie tylko kilku słów
• 18 miesiąc – brak zabawy na niby (np. karmienie lalki)
• 24 miesiące – dziecko nie używa w sposób sensowny zdań złożonych z 2 słów (zdania powinny być wypowiadane spontanicznie, nie tylko powtarzane)

Pilny kontakt ze specjalistą jest konieczny także, kiedy zauważamy tzw. regres w rozwoju, czyli kiedy dziecko traci umiejętności, które wcześniej miało np. mowę, gaworzenie, umiejętności społeczne.

Inne wczesne objawy autyzmu, które możemy zaobserwować przed 3 rokiem życia to:

• Unikanie kontaktu wzrokowego
• Stałe preferowanie samotnej zabawy
• Opóźnienie rozwoju mowy
• Protestowanie na zmiany w codziennej rutynie albo w otoczeniu
• Powtarzalne zachowania (trzepotanie dłońmi, wprawienie przedmiotów w ruch wirowy, kręcenie się)
• Wąskie i intensywne zainteresowania
• Nietypowe lub intensywne reakcje na dźwięki, zapachy, faktury, światło lub inne bodźce np. zakrywanie uszu i płacz w reakcji na zwykłe dźwięki, unikanie dotyku, domaganie się jedzenia tylko jednego rodzaju pokarmów, duża niechęć do dotykania niektórych powierzchni – piasku, plasteliny, mokrych chusteczek itd.

Co ważne, żadne dziecko ze spektrum autyzmu nie wykazuje wszystkich objawów. Także nasilenie objawów jest różne np. niektóre dzieci nie nawiązują kontaktu wzrokowego, inne w mniejszym stopniu patrzą w oczy a jeszcze inne patrzą w oczy tylko w niektórych sytuacjach (np. kiedy o coś proszą). Obraz autyzmu może być bardzo zróżnicowany u różnych osób.

Więcej o objawach autyzmu przeczytasz w artykule o objawach spektrum autyzmu u starszych dzieci oraz o kryteriach używanych do diagnozowania autyzmu.

Co dalej

Kroki, które mogą podjąć rodzice to:

• Test przesiewowy
• Kontakt ze specjalistą od wczesnego rozwoju dziecka lub od spektrum autyzmu
• Diagnoza
• Wczesne wspomaganie rozwoju

Test przesiewowy

Jeśli dziecko ma 18-36 miesięcy możemy wypełnić test przesiewowy M-CHAT na stronie badabada.pl. Test przesiewowy nie jest diagnozą, ale może wskazać czy zachowania dziecka są typowe dla jego wieku czy może dziecko jest w tzw. grupie ryzyka spektrum autyzmu.

Po otworzeniu strony, należy kliknąć w zakładkę „badaj” na samej górze. Następnie wpisujemy wiek dziecka, po czym kilka podstawowych informacji o jego stanie zdrowia. Na kolejnej stronie jest 20 pytań na temat rozwoju. A po kliknięciu „dalej” uzyskujemy wynik z opisową informacją.

Wywiad telewizyjny z prezes Fundacji Synapsis Joanną Grochowską na temat programu Badabada i wczesnego wykrywania autyzmu znajdziecie TUTAJ.

Jeśli dziecko uzyskuje wysoki wynik w teście M-CHAT (grupa ryzyka) jest to sygnał, że warto skonsultować się ze specjalistą.

Konsultacja ze specjalistą

Rodzice mogą skontaktować się z pediatrą, z psychiatrą (bez skierowania), poradnią psychologiczno-pedagogiczną, psychologiem lub pedagogiem specjalnym. Warto wybrać osoby, które mają doświadczenie w zakresie spektrum autyzmu. Informacje o odpowiednich specjalistach można uzyskać w organizacjach pozarządowymi lub ośrodkach terapeutycznych zajmującymi się autyzmem w regionie.

Diagnoza

Specjalista z którym się skonsultujemy może zalecić diagnozę autyzmu. Autyzm diagnozuje psychiatra, który zazwyczaj pracuje w kilkuosobowym zespole diagnostycznym w poradniach pedagogiczno-psychologicznych. Na spotkanie diagnostyczne w ramach NFZ zwykle będziemy czekać kilka miesięcy.

Wszystkie informacje o diagnozie znajdziecie w tym artykule: Diagnoza autyzmu.

Wczesne wspomagania rozwoju

Nie trzeba czekać na diagnozę, żeby wspierać rozwój dziecka. Wczesne wspomaganie rozwoju jest korzystne dla dzieci w spektrum autyzmu, ale także dla dzieci, które mają drobne opóźnienia w rozwoju. Polega np. na zmianie sposobu mówienia do dziecka, zmianie w organizacji jego pokoju oraz proponowaniu zabaw rozwijających umiejętności społeczne i komunikację.

Po uzyskaniu opinii w podani psychologiczno-pedagogicznej można korzystać z darmowych zajęć dla dziecka w ramach wczesnego wspomagania rozwoju.

Co robić, kiedy widzisz oznaki autyzmu

Co możemy zrobić jako rodzice, jeśli jesteśmy zaniepokojeni rozwojem dziecka?

Monitorowanie rozwoju dziecka. Ponieważ zwykle sprawdzamy rozwój fizyczny i motoryczny dziecka, nietypowy rozwój społeczny może być niezauważony. Jeśli dowiemy się więcej o typowym i nietypowym rozwoju społecznym, łatwiej będzie ocenić, które zachowania są zupełnie zwyczajne, a które powinny nas skłonić do konsultacji ze specjalistą.

Podejmuj działania, jeśli coś Cię niepokoi. Rodzice są specjalistami od rozwoju własnego dziecka, obserwujemy dzieci na co dzień i rozumiemy je najlepiej. Mamy o wiele więcej informacji niż pediatra podczas kilkunastominutowej wizyty. Jeśli coś Cię niepokoi w rozwoju dziecka, warto skonsultować się ze specjalistą od rozwoju maluchów lub ze specjalistą od spektrum autyzmu.

Nie akceptuj “wyrośnie z tego”, “poczekamy i zobaczymy”. Zwykle pierwszą osobą do której udajemy się, żeby porozmawiać o rozwoju dziecka jest pediatra – lekarz pierwszego kontaktu. Mimo, że świadomość autyzmu wzrasta, zdarza się, że pediatrzy doradzają cierpliwość i oczekiwanie. Argumentem, który często słyszą rodzice jest: chłopcy rozwijają się wolniej. Wiele dzieci ma drobne opóźnienia w nabywaniu umiejętności społecznych, które nadal mieszą się w ramach typowego rozwoju, jednak powiedzenie „wyrośnie z tego” nie zawsze jest prawdziwe.

Zaufaj swojej intuicji. Jeśli mamy wątpliwości, warto jest nie czekać, ale drążyć temat. Kiedy wiemy jakie są kamieniem milowe w rozwoju i co ma prawo nas zaniepokoić a co jest zupełnie typowym zachowaniem, łatwiej jest ufać rodzicielskiej intuicji.

Źródła:

• Ewa Pisula „Małe dziecko z autyzmem”
• Sally Rogers, Geraldine Dawson, Laurie Vismara „Metoda wczesnego startu dla dziecka z autyzmem (ESDM)”
• Ball James „Autyzm a wczesna interwencja. Rzeczowe pytania, życiowe odpowiedzi”
• cdc.gov
• helpguide.org