Podczas wizyt u specjalistów możecie usłyszeć wiele określeń stosowanych do nazwania autyzmu oraz „rodzajów autyzmu”. W artykule opisujemy skąd biorą się te różne określenia i co znaczą, dzięki czemu łatwiej będzie Wam się w nich zorientować.
Różnice w określeniach spektrum autyzmu wynikają ze zmian w klasyfikacjach diagnostycznych.
Klasyfikacje diagnostyczne nazywają różne zaburzenia i wyznaczają kryteria diagnostyczne (między innymi listy objawów) wiążące dla psychologów i psychiatrów, których zadaniem jest postawienie diagnozy.
Według najnowszej wersji klasyfikacji DSM-V, która obowiązuje w USA, w diagnozowaniu nie wyodrębnia się już osobnych zaburzeń „wewnątrz” spektrum autyzmu tj. Zespół Aspergera. Wszystkie osoby otrzymują diagnozę: zaburzenia ze spektrum autyzmu.
W Polsce obowiązuje klasyfikacja ICD stworzona przez WHO. Najnowsza wersja tej klasyfikacji, która wchodzi do użycia (ICD-11), podobnie jak DSM-V, stosuje tylko jedno określenie – zaburzenia ze spektrum autyzmu.
Poprzednia wersja klasyfikacji (ICD-10) wyodrębnia osobne diagnozy np. Zespół Aspergera lub autyzm atypowy. ICD-11 nie ma jeszcze polskiego tłumaczenia, dlatego diagności ciągle jeszcze stosują ICD-10 i diagnozują różne typy autyzmu.
Dla dociekliwych: artykułu o klasyfikacjach diagnostycznych
Określenie, które jest najczęściej wskazywane jako zgodne z aktualną wiedzą i preferencjami osób autystycznych, to: spektrum autyzmu.
Określenie spektrum autyzmu jest najbardziej zgodne z tym co obecnie wiemy o autyzmie, bo podkreśla, że osoby autystyczne mają bardzo różne nasilenie cech i zachowań autystycznych i bardzo różne profile objawów.
Możecie spotkać się też ze skrótem ASD, czyli Autism Spectrum Disorder (zaburzenia ze spektrum autyzmu)
Więcej informacji: spektrum autyzmu
Autyzm dziecięcy jest wyodrębniony jako osobna diagnoza w klasyfikacji ICD-10.
Wszystkie te określenia znaczą to samo. Autyzm Kannerowski lub wczesnodziecięcy odnosi się do Leo Kannera, który po raz pierwszy opisał autyzm w 1943 r (użył określenia „infantile autism”, co zostało przetłumaczone jako autyzm wczesnodziecięcy). Diagnoza autyzmu oznacza, że osoba ma symptomy w zakresie interakcji z ludźmi, komunikacji i elastyczności zachowania, które wystąpiły we wczesnym dzieciństwie.
Często słowo „autyzm” używane jest wymiennie ze „spektrum autyzmu”.
Zespół Aspergera wyodrębniony jako osobna diagnoza wewnątrz spektrum autyzmu w klasyfikacji ICD-10.
Zespół Aspergera jest kojarzony z wysoką inteligencją i stosunkowo łagodnymi trudnościami.
Informacje o ZA znajdziecie w osobnym artykule: Zespół Aspergera
Autyzm atypowy jest wyodrębniany w ICD-10 jako część spektrum autyzmu.
Różni się od autyzmu (nazywanego też czasem autyzmem dziecięcym, autyzmem wczesnodziecięcym lub autyzmem Kannerowskim) spełnianiem jedynie dwóch z trzech kryteriów potrzebnych do zdiagnozowania autyzmu (zawartych w klasyfikacji) lub/i późniejszym wystąpieniem objawów (po 3 roku życia). W praktyce ta diagnoza stawiana jest wtedy, kiedy osoba z różnych przyczyn „wymyka się” kryteriom diagnostycznym autyzmu.
Więcej informacji tutaj: autyzm atypowy
Zespół Retta jest chorobą genetyczną i dlatego w najnowszych klasyfikacjach nie jest już traktowany jako część spektrum autyzmu.
Zespół Retta ma podłoże genetyczne, dotyczy jedynie dziewczynek. Na wczesnym etapie może być mylony z autyzmem. Około 18 miesiąca życia dziecko z Zespołem Retta traci zainteresowanie światem oraz nabyte umiejętności (np. umiejętność mówienia). Pojawiają się stereotypowe ruchy rąk tj. klaskanie, dotykanie twarzy i okolic ust, które mogą przypominać stereotypowe ruchy wykonywane przez dzieci w spektrum autyzmu. Dalszy przebieg Zespołu Retta różni się autyzmu. Diagnozę Zespół Retta potwierdzają badania genetyczne.
Więcej informacji: Zespół Retta
Zespół Hellera jako osobną diagnozę znajdziemy w ICD-10.
Jest to bardzo rzadkie zburzenie rozwoju. Początkowo rozwój dziecka przebiega typowo a około 24 miesiąca życia lub później następuje regres. Dziecko traci nabyte umiejętności. Regres dotyczy umiejętności społecznych, mowy i komunikacji, umiejętności ruchowych, panowania nad zwieraczami. Pod względem zachowań dziecka zaburzenie dezintegracyjne jest podobne do autyzmu o znacznym nasileniu objawów.
Autyzm wysokofunkcjonujący/niskofunkcjonujący nie jest osobnym zaburzeniem i nie znajduje się w żadnej z klasyfikacji diagnostycznych.
Często jako wysokofunkcjonujące określa się osoby ze spektrum autyzmu, które dobrze radzą sobie w życiu lub które mają wysoką inteligencję. Jako niskofunkcjonujące określa się osoby, które potrzebują wiele wsparcia na co dzień, mają niepełnosprawność intelektualną lub nie mówią. Różne osoby używają tych określeń do określenia różnych rzeczy. Te określenia są używane dla uproszczenia, jednak nie są poprawne, bo profile autyzmu są tak różnorodne, że nie da się podzielić osób autystycznych na „nisko funkcjonujące” i „wysoko funkcjonujące”.