Spektrum autyzmu – co to znaczy?

Spektrum autyzmu odnosi się do szerokiego zakresu zaburzeń neurorozwojowych, które mają wspólne cechy, ale mogą występować w różnym stopniu nasilenia i w różny sposób u różnych osób. Termin ten podkreśla, że autyzm nie jest jednolitą jednostką, ale obejmuje wiele wariantów i kombinacji objawów.

Każda osoba ze spektrum autyzmu może mieć unikalny zestaw umiejętności, trudności i cech, wynikających z autyzmu, co sprawia, że podejście do diagnozy i terapii musi być indywidualne i dostosowane do potrzeb danej osoby.

Spektrum czyli różnorodność

Objawy autyzmu widoczne są w zakresie komunikacji i interakcji społecznych oraz ograniczonych, powtarzalnych i nieelastycznych wzorców zachowań, aktywności i zainteresowań. Każda osoba w spektrum autyzmu ma charakterystyczne zachowania i cechy w tych sferach, które w dużym stopniu wpływają na jej życie. Jednak osoby autystyczne mogą funkcjonować w bardzo różny sposób. Profile objawów i ich nasilenie są bardzo zróżnicowane.

Nauczyciele i terapeuci, którzy wspomagają osoby w spektrum, często mówią, cytując dr Stevena Shore: „jeżeli spotkałeś jedną osobę z autyzmem, spotkałeś jedną osobę z autyzmem.” Każda osoba autystyczna jest zupełną indywidualnością i u każdej osoby autyzm wygląda inaczej.

Dlaczego spektrum?

Autyzm po raz pierwszy został opisany przez Leo Kannera w 1943 roku. Grupę dzieci, którą nazwał autystycznymi opisał również Hans Asperger w 1944 roku. Kanner i Asperger pracowali niezależnie od siebie, ale obaj użyli tego samego słowa – autystyczny. Obaj opisali dzieci o specyficznym profilu trudności m.in. izolowanie się, potrzeba niezmienności, zainteresowanie przedmiotami i brak zainteresowania ludźmi, trudności w komunikowaniu się i w interakcjach z ludźmi.

Po raz pierwszy autyzm opisany był jako spektrum zaburzeń w klasyfikacji do diagnozowania DSM-IV, które powstała w 1994. Klasyfikacja wskazuje na spektrum autyzmu jako tzw. termin parasol, który obejmuje kilka diagnoz m.in. Zespół Aspergera, autyzm, autyzm atypowy.

Od lat 90. trwają badania genetycznego podłoża autyzmu. Naukowcy liczyli na to, że uda im się powiązać podłoże genetyczne dla każdej jednostki wewnątrz spektrum tj. osobno dla ZA, autyzmu itd. Okazało się to jednak nie do zrobienia. Nie udało się określić osobnych przyczyn i sposobów na wsparcie osobno dla każdego „typu autyzmu”. Poza tym, diagności często mieli trudność z zaklasyfikowaniem objawów jako autyzmu, autyzmu atypowego czy Zespołu Aspergera…

W najnowszej klasyfikacji DSM-V używanej w procesie diagnozowania zrezygnowano z wyodrębniania jednostek w spektrum autyzmu (tj. Zespół Aspergera, autyzm atypowy), znajdziemy w niej jedynie pojęcie „spektrum zaburzeń autyzmu”, które opisuje osoby o różnych trudnościach i poziomach funkcjonowania. Z klasyfikacji wykreślono Zespół Retta, ponieważ ma znaną przyczynę genetyczną. Rozumienie autyzmu jako złożonego spektrum jest zgodne z obecną wiedzą.