ADHD i autyzm - jak pomóc dziecku?

ADHD często współwystępuje ze spektrum autyzmu. Co możesz zrobić jako rodzic / nauczyciel, żeby pomóc dziecku, które ma diagnozę autyzmu i ADHD w radzeniu sobie lepiej na co dzień?

Dieta

Osoby z autyzmem i osoby z ADHD często mają problemy zdrowotne związane z układem pokarmowym. Złe samopoczucie fizyczne wpływa na inne sfery życia.

Jeśli dziecko ma objawy ze strony układu pokarmowego, warto pomyśleć o badaniach oraz zmianie nawyków żywieniowych. Dla dzieci z nadpobudliwością psychoruchową często zaleca się zmniejszenie ilości spożywanej kofeiny (napoje gazowane, herbata).

Zmysły

Dla dzieci, które mają nietypową wrażliwość na bodźce zmysłowe, niektóre bodźce tj. dźwięk, zapach, dotyk, mogą być dla bardzo nieprzyjemne oraz wywoływać niepokój, lęk i stres. Dziecko może mieć większe trudności w koncentracji uwagi i kontrolowaniu swojego zachowania w niektórych miejscach (np. głośnych, zatłoczonych, za sztucznym oświetleniem). Niektóre miejsca są szczególnie „skomplikowane dla zmysłów” np. supermarket, wesołe miasteczko, restauracja.

Dostosowanie środowiska do potrzeb dziecka: przyjazne środowisko szkolne szkolnym

Zmiany

Dziecko może reagować emocjonalnie na zmiany lub nieoczekiwane sytuacje. Mniejsza elastyczność, która wynika z autyzmu sprawia, że zmiany oraz sytuacje w których nie ma jasno określonych reguł, mogą być dla dziecka bardzo stresujące.

Wcześniejsze planowanie i budowanie oczekiwań co do tego co się wydarzy może pomóc dziecku zrozumieć co się dzieje i przygotować się na nowości. Więcej na ten temat: budowanie oczekiwań – strategia radzenia sobie ze zmianą

Stanowczo, konsekwentnie, spokojnie

Dziecko z nadpobudliwością psychoruchową potrzebuje stanowczego i konsekwentnego, ale też przyjacielskiego kierowania nim. Reguły powinny być jasne i zrozumiałe oraz konsekwentnie przestrzegane. Złe zachowanie traktowane jako „problem techniczny”, bez wielkich emocji.

Sukcesy

Dzieci z autyzmem i ADHD są narażone na częste odnosznie porażki. Kiedy stawiamy przed dzieckiem wymagania, którym potrafi sprostać, sukces motywuje je do dalszego wysiłku i buduje poczucie własnej wartości. Nauka/sytuacja zadaniowa może zorganizowana w taki sposób, żeby dziecko często doświadczało sukcesu.

Koncentrowanie uwagi

Możemy pomóc dziecku w koncentrowaniu uwagi przez:

• zorganizowanie miejsca pracy z mniejszą iloścą bodźców
• częste upewnianie się czy dziecko rozumie
• organizowanie przerw, najlepiej z możliwością ruchu
• wiadomości, które dziecko powinno zapamiętać, mogą być zaznaczone wyraźnie, poparte przykładem
• wspólne tworzenie planu działania
• pomoce wizualne (lista zadań do zrobienia, kaladarz, plany)

Zapobieganie wykluczeniu

Ważne jest, żeby nie mylić trudności dziecka z „niegrzecznością”. Nauczyciel, który traktuje wyzwania ucznia ze zrozumieniem i zauważa jego mocne strony, jest wzorem dla rówieśników. Grupa bardzo łatwo przejmuje zachowanie nauczyciela.

Współpraca szkoła – dom

Współpraca rodziców i nauczycieli pozwala stosować te same strategie wspierania dziecka w szkole i w domu. Dzięki temu dziecko lepiej odnajduje się w regułach zachowania.

Pomocna może być też wyrozumiałość wobec siebie. Dorosły pracujący z dzieckiem z ADHD musi dbać o swoje odczucia, znajdować własne sposoby na pozostawanie spokojnym i przyjacielskim.

Aktywność fizyczna

Możemy pomóc dziecku, które jest nadruchliwe, w realizacji potrzeby ruchu przez aktywnośc fizyczną. Ważna dla dziecka jest możliwość swobodnego ruchu, ale też uczestniczenie w zorganizowanych zajęciach ruchowych lub treningach.

Leki

ADHD nie jest chorobą, ale zaburzeniem rozwoju, dlatego nie jest możliwe wyleczenie z ADHD. Leki mogą łagodzić objawy np. pomagają w skupieniu uwagi podczas pracy i nauki lub w kontrolowaniu impulsywności. Farmakoterapię stosuje się u dzieci w ostateczności, kiedy objawy znacznie utrudniają funkcjonowanie. Długoterminowo najbardziej pomocne są indywidualnie dobrane działania wychowawcze i psychologiczne.

Źródła:

• „Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci” Artur Kołakowski, Magdalena Skotnicka, Tomasz Wolańczyk
• „Nadpobudliwe i niespokojne dzieci w przedszkolu” Wolfram Wolf-Wedigo