ADHD a autyzm

ADHD to zaburzenie rozwoju, które charakteryzuje się trudnościami w koncentracji uwagi,  impulsywnością oraz dużą aktywnością ruchową. Coraz więcej dzieci otrzymuje jednocześnie diagnozę ADHD oraz autyzmu.

Rodzicom łatwo zagubić się w różnych diagnozach, dlatego przybliżamy informacje na temat ADHD.

ADHD to skrót od angielskiego Attention Deficit Hyperactivity Disorder to znaczy zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi. W Europie częściej używa się nazwy Zespół hiperkinetyczny lub Zaburzenia hiperkinetyczne. Wszystkie te nazwy oznaczają to samo.

ADHD a spektrum autyzmu

Autyzm może współwystępować z ADHD, to oznacza, że osoba może mieć jednocześnie obie diagnozy. Współwystępowanie ADHD z autyzmem określa się na ok. 30% – 50%. Zdarza się, że osoba autystyczna ma niektóre symptomy ADHD, ale nie jest to pełny obraz. U młodszych dzieci zachowania związane ze spektrum autyzmu mogą przypominać symptomy ADHD.

3 typy ADHD

ADHD charakteryzuje się wzmożonym pobudzeniem ruchowym (tzw. hiperaktywność), nadmierną reaktywnością emocjonalną oraz zaburzeniami uwagi. Istnieją 3 różne typy ADHD.

Typ z przewagą zaburzeń koncentracji uwagi

Dziecko ma duże trudności w koncentrowaniu uwagi, ale nie jest nadruchliwe i impulsywne. Może to być osoba cicha, siedząca w kącie klasy, pozornie wydaje się, że nie rozumie materiału szkolnego i „buja w obłokach”.

Typ z przewagą nadruchliwości i impulsywności

Dziecko jest nadruchliwe i impulsywne, ale jest zdolne do koncentrowania uwagi. Ma ciągłą potrzebę ruchu i wykazuje żywe reakcje emocjonalnie. Najlepiej czuje się w zajęciach w których można ruszać się bez skrępowania.

Typ mieszany

Ostatni typ ADHD łączy 3 objawy: nadruchliwość, impulsywność i zaburzenia koncentracji uwagi. Ten typ występuje najczęsciej.

Objawy ADHD

Zachowania dziecka, które są symptomami ADHD (na podstawie klasyfikacji diagnostycznej DSM)

Koncentracja uwagi

Objawy ADHD związane z koncentracją uwagi mogą powodować, że dziecko nie jest w stanie wykonać zadania od początku do końca, zwłaszcza jeśli jest to zadanie nieciekawe. Dziecko przeskakuje od zadania do zadania, nie kończąc żadnego. Często zaburzenia koncentracji uwagi pogarszają się w niespokojnym środowisku np. kiedy w klasie panuje gwar lub inni uczniowie chodzą po sali. Zachowanie wskazujące na zaburzenia z zakresu koncentracji uwagi to:

• dziecko nie jest w stanie skoncentrować się na szczegółach podczas zajęć, popełnia błędy wynikające z niedbałości,
• często ma trudności z utrzymaniem uwagi na zadaniach i grach,
• często wydaje się nie słuchać tego, co się do niego mówi,
• często nie stosuje się do podawanych kolejno instrukcji i ma kłopoty z dokończeniem zadań szkolnych i wypełnianiem codziennych obowiązków,
• często ma trudności z zorganizowaniem sobie pracy lub innych czynności,
• nie lubi, ociąga się lub unika rozpoczęcia zajęć wymagających dłuższego wysiłku umysłowego – jak nauka szkolna lub odrabianie zajęć domowych,
• często gubi rzeczy niezbędne do pracy lub innych zajęć np.: zabawki, przybory szkolne, ołówki, książki, narzędzia,
• łatwo rozprasza się pod wpływem zewnętrznych bodźców,
• często zapomina o różnych codziennych sprawach.

Nadruchliwość

Objawy związane z nadruchliwością są najłatwiejsze do zauważenia. Dziecko jest ciągle w ruchu, kiedy musi się zatrzymać w miejcu np. siedzieć w ławce stale kręci się, porusza nogami lub palcami u rąk.

• dziecko ma często nerwowe ruchy rąk lub stóp lub nie jest w stanie usiedzieć w miejscu,
• wstaje z miejsca w czasie lekcji lub w innych sytuacjach wymagających spokojnego siedzenia,
• często chodzi po pomieszczeniu lub wspina się na meble w sytuacjach, gdy jest to zachowanie niewłaściwe,
• często ma trudności ze spokojnym bawieniem się lub odpoczywaniem,
• często jest w ruchu,
• często jest nadmiernie gadatliwe.

Impulsywność

Dzieci z ADHD mogą mieć problemy z samokontrolą, przez to nie potrafią czekać na swoją kolej lub raz po raz przerywają rozmowę. Dzieci mogą reagować przesadnie na drobne rzeczy, wpadać w skrajne nastoje. Objawy związane z impulsywnością:

• często wyrywa się z odpowiedzią zanim pytanie zostanie sformułowane w całości,
• często ma kłopoty z zaczekaniem na swoją kolej,
• często przerywa lub przeszkadza innym np. wtrąca się do rozmowy lub zabawy.

ADHD u dorosłych

ADHD zwykle rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie przed 7, przed 5 lub przed 2 rokiem życia. Im młodsze dziecko tym wyraźniej wysuwają się na pierwszy plan zaburzenia ruchowe, a im starsze- zaburzenia w zakresie koncentracji uwagi i życia emocjonalnego. Objawy ADHD utrzymują się w okresie dojrzewania u około 70% osób w dorosłym życiu u około 30%. Chłopcy częściej „wyrastają” z ADHD.

Dla rodziców osób ze spektrum autyzmu, których dotyczy temat ADHD polecamy artykuł o wspieraniu dziecka z nadpobudliwością.

Źródła:

• „Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym” Marta Bogdanowicz
• „Nadpobudliwość psychoruchowa” Alicja Zaręba w: „Terapia pedagogiczna cz. 1” Ewa Małgorzata Skorek
• „Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci” Artur Kołakowski, Magdalena Skotnicka, Tomasz Wolańczyk
• „Nadpobudliwe i niespokojne dzieci w przedszkolu” Wolfram Wolf-Wedigo
• www.helpguide.org