Muzea przyjazne osobom z autyzmem

Dzięki działaniom Fundacji Prodeste istnieje coraz więcej miejsc w przestrzeni publicznej w których osoby w spektrum autyzmu mogą czuć się swobodnie. Doceniane są kawiarnie, restauracje, muzea, przedszkola… Akcja pod nazwą „Miejsce przyjazne osobie z autyzmem” nabiera rozmachu. Mamy nadzieję, że będziemy spotykać coraz więcej takich miejsc w całej Polsce!

Informacje o tym w jaki sposób zostać miejscem przyjaznym osobie z autyzmem dostepne są w Fundacji Prodeste. Dane kontaktowe na stronie internetowej Fundacji www.prodeste.pl

Tym razem Fundacja skoncentrowała się na muzeach.

Turysta w spektrum autyzmu

Marzeniem rodziców jest świadomość, że dzieci ze spektrum autyzmu są zawsze mile widzianymi gośćmi w muzeum, kinie i kawiarni. Projekt Fundacji Prodeste skierowany do muzeów trwał od maja do grudnia 2015.

Pracownicy muzeów na pytanie: „Dlaczego zgłaszali się do projektu?”, odpowiadali:

Muzeom zależy na publiczności.
Chcemy być dostępni dla ludzi.
Cenimy otwartość.
Jesteśmy otwarci na doszkolenie się i poszerzanie horyzontów.
To dla nas prestiż i wyzwanie.

Dzieląc się opiniami po przyjęciu osób z autyzmem mówili:

Nie słyszymy negatywnych komentarzy ze strony ludzi postronnych a wręcz przeciwnie – okazują sympatię, mamy wrażenie, że większość osób myśli “nareszcie dożyliśmy tych czasów, kiedy osoby z niepełnosprawnością mogą uczestniczyć w życiu kulturalnym”.
Stworzyliśmy ofertę warsztatową skierowaną do osób z ASD.
Zastosowane rozwiązania były dobre i uważamy udział w projekcie za zakończony sukcesem.
Cieszymy się, że się rozwijamy i otwieramy.
To było ciekawa i rozwijające doświadczenie dla naszych edukatorów.

Jak wygląda współpraca

Pracownicy Fundacji szkolili pracowników muzeum, opowiadali im o autyzmie, sposobie myślenia i sposobie postrzegania przez osoby z autyzmem. Uczestnicy szkolenia wspólnie zastanawiali się nad przestrzenią w danym muzeum i planowali w jaki sposób uczynić ją bardziej przyjazną. Równocześnie terapeuci wraz z grupą młodych ludzi z ASD planowali wycieczkę do muzeum. Pracowali z planami przestrzeni (mapkami muzeum), planami aktywności (co będzie się działo po kolei, czego się spodziewać). W muzeach odbywały się lekcje dla osób z ASD.

Wyzwania

Wyznaczanie zasad np. nie dotykaj eksponatów

Pracownicy muzeów twierdzą, że zwiedzający z autyzmem nie mają większego problemu z dostosowaniem się do zasad niż typowy turysta. Trudność polega na dostosowaniu komunikatu do odbiorcy – przekazanie zasad w takiej formie, żeby osoby z autyzmem mogłby ją dobrze zrozumieć i zapamiętać. Dlatego wykorzystano: piktogramy powieszone na ścianie lub trzymane przez przewodnika. W jednym z muzeów, które mieści się w pałacu i prezentuje ogromną ilością eksponatów wykorzystano czerwony dywan, który wyznaczał trasę zwiedzania i stworzono piktogram “zostajemy na czerwonym dywanie”.

Przed wejściem do muzeum uczestnicy wycieczki przerabiali zasady zachowania w formie planu wizualnego, z piktogramami lub obrazkami. Wprowadzano też inne znaki tj. światło zielone/czerwone, jako komunikat można/nie można dotykać eksponatów. Jak mówią organizatorzy akcji “Wszystko da się zrobić – rozwiązać, przystosować – przy odrobinie chęci”

Potencjalnie niekomfortowe bodźce w otoczeniu, nowa przestrzeń

Jedno z muzeów rozważa wyłączenie głośnych alarmów uaktywnianych po dotknięciu eksponatu, w części pomieszczeń. Pracownicy twierdzą, że alarm i tak w większości przypadków uruchamiany był przez opiekuna a samo dziecko doświadczało niepotrzebnych stresów.

Do oswojenia nowej przestrzeni w wielu przypadkach wystarczało uprzedzanie uczestników o mających nastąpić wydarzeniach przedstawiając im plan wydarzeń w formie dostosowanych znaków wizualnych.

Inne z muzeów, które już wcześniej organizowało cykliczne lekcje dla gimnazjalistów z autyzmem i niepełnosprawnością intelektualną po zmianie siedziby zdecydowało się na stopniowe przyzwyczajenie uczniów do nowej przestrzeni. Przed rozpoczęciem pracy muzeum, uczniowie z autyzmem spacerowali po terenie muzeum oraz zwiedzali budynek, jeszcze bez eksponatów, żeby przyzwyczaić się do przestrzeni.

Placówki przyjmujące grupy osób z autyzmem w ramach projektu korzystały z roboczych, prostych mapek muzeum, z zaznaczeniem planu zwiedzania, toalet itp na których uczestnicy mogli śledzić kolejne etapy zwiedzania.

Zajęcia atrakcyjne dla zwiedzających

Muzealnicy wykazują się wielką kreatywnością w tworzeniu zajęć dla osób z ASD. Mówili o konieczności uczenia przez działanie np. lekcja “czym jest obraz?”. Podczas takiej lekcji uczniowie poznają proces przygotowywania obrazu, bawią się pędzlami o różnych fakturach, dotykają płótna przed i po zagruntowaniu, poznają za pomocą wszystkich zmysłów gotowy obraz – mogą go dotknąć, powąchać lub sprawdzić czy jest ciężki.

Muzealnicy tworzyli pudełka dydaktyczne z materiałami związanymi z eksponatami, uczestnicy zajęć mogą dotykać i doświadczać próbek eksponatów. Przewodnicy wykorzystywali też kostiumy i stroje do przymierzania, odgrywali scenki, czytali literaturę. Uczniowie tworzyli prace plastyczne i zabierali do szkoły. Rzeźby wykorzystywano do zajęć o emocjach, gdzie każdej ekspresji twarzy można dosłownie dotknąć.

Pomoce z zakresu komunikacji obecne były na każdym kroku, organizatorzy ogromną wagę przykładali do komunikacji alternatywnej. Na zdjęciu widać pomoce trzymane przez jedną z uczestniczek podczas lekcji muzealnej.

Praca nadal trwa

Na zakończenie projektu każde z muzeów otrzymało certyfikaty oraz przewodniki, które pozwolą w przyszłości wszystkim osobom ze spektrum autyzmu zwiedzać ich wystawy w komforcie.

Muzea, które do tej pory zostały przeszkolone to:

• Muzeum: „Górnośląski Park Etnograficzny” w Chorzowie
• Gród w Grzybowie
• Muzeum Śląska Opolskiego
• Muzeum Śląskie w Katowicach
• Muzeum w Koszalinie
• Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie
• Muzeum Zamoyskich w Kozłówce
• Muzeum Narodowe w Warszawie
• Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie
• Muzeum „Bajka” w Kudowie – Zdroju
• Muzeum Architektury we Wrocławiu
• Muzeum Śledzia w Ustce
• Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach

Pracownicy zapraszają do muzeów wszystkie osoby ze spektrum autyzmu w celu sprawdzenia czy udało im się zostać przyjaznym miejscem 🙂

Artykuł napisany został dzięki wsparciu Fundacji Prodeste. Więcej na temat akcji znajdziecie na stronie Facebook Miejsce przyjazne osobie z autyzmem, znajduje się tam więcej zdjęć oraz informacje na temat przebiegu lekcji w różnych muzeach.